İSLAMDA YEMEK YEME ADÂBI

YEMEK YEME ADÂBI
01. Yemeğe başlarken besmele çekilmeli.
02. Yemek sağ elle yenmeli. Çünkü Peygamber (s.a.v) efendimiz yemeği sağ elle yemiştir.
03. birkaç kişi aynı kaptan yemekte ise herkes kendi tarafına gelen kısım dan yemeli. Çünkü herkes kendi tarafındaki yemeğin sahibi durumun dadır. Birinin diğerinin tarafındaki yemekten yemesi onun hakkına tecavüz etmek gibidir. Ayrıca başkasının elinin kendi tarafındaki ye meğe daldığını gören kişi bundan tiksinebilir. Ama herkes ayrı tabak tan yemekte ise, kişi tabağın dilediği tarafından yiyebilir.
04. Yemek masasında misafir varsa, misafirin kendi tarafındaki yemek ten arkadaşına ikramda bulunarak onu kendine tercih etmesinde bir sakınca yoktur. Ama ayrı masalarda yemek yemekte iseler bunu yap ması uygun olmaz. Aynı şekilde misafirin kendi önündeki yemekten, yanından geçmekte olan dilenciye yedirmesi de uygun olmaz.
05. Kişinin, yediği yemekten doyması caizdir. Mekruh sayılan doymanın ölçüsü, mideye ağırlık verecek, kişiyi ibadetten alıkoyacak ve dolayı sıyla azdıracak, uykuyu çöktürecek, tembelliğe itecek derecedeki doy gunluktur.Yol açacağı kötülükler göz önüne getirildiğinde bu mekruh luk haram derecesine kadar da çıkabilir. Şu halde caiz olan doygun luk; midenin üçte birini yemeğe, üçte birini içmeye, üçte birini de ne fes almaya ayıracak şekilde yemek ve içmekle ulaşılan doygunluktur.
06. ALLAH (c.c.) için tevazu ederek ve Peygamber efendimize uyarak yemeği yer sofrasında yemeli. O, dünyaya önem vermediği, konforlu bir ha yatı terk ettiği, ALLAH (c.c.) katındaki ikramları tercih ettiği için gösterişli kaplarda, masa ve sehpa gibi şeyler üzerinde yemek yememiştir. Şu nu da belirtelim ki, masa ve benzeri şeyler üzerinde yemek yemek ha ram değildir ve bu asla yasaklanmış değildir. Ancak kişinin bu gibi şeyler üzerinde yemek yeme adeti varsa, Peygamber efendimize uy muş olmak için, bazen bu adetini bozup yer sofrasında yemesi uygun olur.
07. Yemeği üç parmağıyla yiyen kişi, yemeğin bereketini muhafaza et mek ve temizlik için, her hangi bir mazeret olmadan dördüncü ve be şinci parmağını eklemeden üç parmağını yalamalı. Bunu yemekten kalktığında yapmalı. Yemek esnasında yalamamalı ve bir şeyle de silmemelidir.
08. Sofraya elinden düşen lokmayı kaldırıp üzerine bulaşan şeyleri sildik ten sonra yemeli.
09. Sünnete uymuş olmak ve yemeğin bereketini korumak için tabaktaki
yemek kalıntısını yalamalı.[1]
10. Peygamberlerin sünnetine uymuş olmak için, yemeğin üzerine bir çok el inip kalkmalı. Zira yemeğin en hayırlısı, üzerine bir çok elin inip kalktığı yemektir.
11. Yemek yerken bir şeye yaslanmamalı. Bunun bağdaş kurmak veya minder üzerine oturmak yahut zorba hükümdarların yaptığı gibi sağ veya sol tarafa yaslanarak yemek yeme anlamına geldiğini söyleyen ler de vardır. Fethü’l-Bâri adlı eserinde İbn Hacer dedi ki: “Yemek yemekte olan kişi için müstahap olan oturma şekli, diz üstü ve iki a yağın üst kısmını yere getirerek ya da namazdaki gibi oturmaktır. Bir yere yaslanarak yemek yemenin mekruh sayılması, karnın büyüme sinden korkulduğu içindir.”
12. Eti ve ekmeği bıçakla kesmek caizdir. Buhari’nin rivayetine göre Amr b. Ümeyye, Peygamber (s.a.v) efendimizin, elindeki bir koyun budundan bıçakla kestiğini, namaza çağırıldığında elindeki budu ve bıçağı bir tarafa bırakıp gittiğini, yeniden abdest almadan kamet geti rip namaza durduğunu görmüştür.”[2]
13. Kişinin, kendisine sunulan yemekleri beğenmezlik etmesi doğru değildir. Peygamber efendimizin yaptığı gibi, İştahı çekerse yemeli, çekmezse yememeli ve beğenmediğini de söylememelidir. Nitekim Ebu Hüreyre’nin (r.a) bir rivayetinde anlattığına göre Peygamber (s.a.v) efendimiz, hiçbir yemeği kötülememiş; iştahı çekince yemiş, çekmeyince de yememiştir.[3]
14. Kişi, yediği yemeği hizmetçisiyle beraber yemeli. Yanına oturtmasa bile yediğinden ona da bir-iki lokma yedirmeli. Böyle yapmak müte vazi insanların huyudur. Sana yemek getirip sunan kimseye az da ol sa bir miktar yedirmelisin. Yenen yemekte onun da göz hakkı vardır. Onu mahrum etmemelisin. Nefsini köreltmek için ona biraz yedirme lisin. Böyle yapman seni onun kötülüğünden korur. Getirilen yemek ne kadar az olsa da, onu sana getirip sunana vereceğin bir-iki lokma dan herhalde daha az değildir.
15. Yemek yendikten sonra ALLAH (c.c.)’a hamd edilmeli.
16. Resulüllah’ın (s.a.v) yaptığı gibi yemek sahibine dua edilmeli.
17. Müslüman bir kimse, dini veya mali bakımdan töhmet altında bulun mayan Müslüman bir kardeşinin yanına gittiğinde onun yiyecek ve içeceklerinden, kaynağını sormadan yeyip içebilir. Enes b. Malik’e (r.a) sordular: “Bir kimse davet edilerek veya başka bir vesile ile Müslüman kardeşinin yanına gittiğinde onun yanında yiyecek veya içecek bulursa o yiyecek veya içecekten yeyip içebilir mi?”Enes (r.a) bu soruyu şöyle cevapladı: “Yanına gitmiş olduğu kişi dini ve mali bakımdan töhmet altında değilse onun yiyeceğinden ve içeceğinden yeyip içebilir.”
18. Yemekten önce ve sonra eller yıkanmalı. Bir rivayette anlatıldığına göre yemekten önce Abdest almak fakirliği giderir; yemekten sonra Abdest almak ise küçük günahları giderir. Ancak bu zayıf bir rivayet tir.
19. Yemekten sonra dişleri temizlemeli. Bunu yapmak diş sağlığı bakı mından yararlı olduğu gibi ağız kokusunu da önler.
20. Akşam yemeği de mutlaka yenmeli. Yenmemesi ihtiyarlığa ve bede nen çökmeye yol açar. Akşam yemeğinden sonra uyumamalı.[4]
----------------------------------------------------------------------------------------
(1] Yemekte parmakları veya içinde yemek artığı bulunan tabağı yalamak, asr-ı saadette uygulanan yemek adabından olabilir. Bu, o zamanın toplumunda hakim olan kültürün uzantısı denebilecek alışkanlıklardan olup, yoksul olan Müslüman toplumun yemeğin en az birikinti ve artıklarını dahi zayi etmemesinin, diğer bir deyişle bereketi korumasının bir gereği de olabilir. Bu, İslam dininin özünü ilgilendiren prensiplerden değildir. Günümüz de toplumumuza hakim olan kültüre göre bu gibi adaba uymak yadırganmaktadır. Bu yadırgayışı islama yahut Peygamber efendimizin sünnetine muhalefet olarak adlandırmak pek isabetli olmasa gerekir. (M. Keskin)
[2] ibn Hacer el-Askalani, Fethü’l-Bâri, 9/472.
[3] Ayni, Umdetü’l-Kari, 21/49.


ALINTIDIR